Matriarch of Conspiracy - Mit dem Mut einer
Frau
in polnischer Übersetzung
Autorka tak odpowiada na to pytanie: Jeśli w ogóle można tu znaleźć jednoznaczną odpowiedź, to jest nią życie Ruth von Kleist-Retzow.
Bohaterką książki jest pruska arystokratka, kobieta o niezwykle żywym umyśle i rzadkiej na przełomie XIX i XX wieku samodzielności, którą ukształtowała feudalna tradycja rodzinna i obowiązujące wówczas stanowe zasady etyczne. Dramatyczne losy głównej bohaterki oraz jej bliskich (pomorskich junkrów) to wielki fresk życia codziennego przedstawiający dawne Prusy, Republikę Weimarską oraz "Tysiącletnią" Rzeszę Hitlera, ukazany na tle historycznych wydarzeń politycznych oraz towarzyszących im wielkich przemian społecznych.
Ruth, córka hr. Roberta von Zedlitz und Trützschler, rzeczywistego tajnego radcy Królestwa Prus, ministra stanu i właściciela dóbr Niederborau (obecnie Borowo w pobliżu Kożuchowa), w 1886 roku, w wieku dziewiętnastu lat, wychodzi za mżą za pomorskiego junkra Jürgena von Kleist-Retzow, starostę powiatu Belgard (obecnie Białogard), właściciela majątków Kieckow (obecnie Kikowo) i Klein Krössin (obecnie Krosinko). Po jedenastu latach małżeństwa, w czasie którego przyszło na świat pięcioro dzieci, Jürgen von Kleist umiera, A Ruth, niespełna 30-letnia wdowa, choć zupełnie do tego nieprzygotowana, decyduje się - za usilną namową ojca - podjąć odpowiedzialność za majątek i należące do niego dwie wsie.
Odtąd - aż do chwili, kiedy rodzinne dobra przejmie najstarszy syn - życie jej wypełni zwyczajowy, patriarchalny sposób administrowania dużą własnością ziemską, wychowywanie i bardzo nowoczesne na owe czasy kształcenie dwóch synów i trzech córek, pietystyczna pobożność oraz poczucie odpowiedzialności za związaną z rodzinnym majątkiem ludność wiejską. Później poświęci się zagadnieniom teologii protestanckiej oraz rozmyślaniom nad rolą własnej warstwy społecznej w nowych warunkach demokracji, której to sprawie poświęci napisaną przez siebie książkę.
Rodzina i krąg najbliższych przyjaciół Ruth von Kleist-Retzow to Niemcy, których charakterystyczną cechą było w latach 1933-45 niezawodne wyczucie przyzwoitości politycznej, i którzy postawą, jaką przyjęli, zasłużyli sobie na to, aby być w Polsce znani: za uczestnictwo w opozycji antyhitlerowskiej w wielu wypadkach złożyli daninę z życia.
Wenn es auf diese Frage überhaupt eine eindeutige Antwort gibt, so liegt sie in der Lebensgeschichte von Ruth von Kleist- Retzow.
Die Hauptgestalt dieses Buches, eine junge Frau mit bemerkenswert lebendiger Intelligenz und einer zu jener Zeit seltenen Selbständigkeit im Denken und Handeln, wurde von der feudalen Familientradition und den damals geltenden ethischen Prinzipien geprägt, aber auch von einem Leben, das auf die Zeit großer politischen und sozialen Umbrüche entfiel.
Ruth, die Tochter von Graf Robert von Zedlitz und Trützschler, eines königlich-preußischen Geheimrats, Staatsministers und Eigentümers des Gutes Niederborau {heute Borowo bei Kozuchów), heiratet 1886, mit neunzehn Jahren, den pommerschen Junker Jürgen von Kleist - Retzow, Landrat von Belgard (heute Bialogard), Eigentümer der Güter Kieckow (heute Kikowo) und Klein Krössin (heute Krosinko). Nach elf Jahren Ehe, aus der fünf Kinder hervorgingen, stirbt Jürgen von Kleist. Ruth, nunmehr eine knapp dreißigjährige Witwe, obwohl völlig unvorbereitet, entscheidet sich, auf Zureden des Vaters, die Verantwortung für das Gut und die dazugehörenden zwei Dörfer zu übernehmen.
Von nun an, bis der älteste Sohn das Gut übernimmt, wird ihr Leben geprägt sein von dem damals typischen, patriarchalen Verwalten eines großen Landbetriebes, vom bescheidenen Lebensstil, von der Erziehung und für die damalige Zeit sehr modernen Bildung von zwei Söhnen und drei Töchtern, von einer pietistischen Frömmigkeit und vom Verantwortungsbewußtsein für die zum Gut gehörende Landbevölkerung. Später wird sie sich der protestantischen Theologie widmen und dem Nachdenken über die Rolle ihrer sozialen Schicht in der Demokratie, worüber sie sogar ein Buch schreibt.
Die Familie und der engste Freundeskreis von Ruth von Kleist - Retzow sind Deutsche, die sich in den Jahren 1933 - 45 durch ein ungetrübtes Gefühl für politischen Anstand ausgezeichnet haben, und die durch die eingenommene Haltung es verdient haben, in Polen bekannt zu sein. Für ihre Teilnahme an der Opposition gegen Hitler haben sie in vielen Fällen den höchsten Preis bezahlt - den ihres Lebens.
Das dramatische Schicksal der Hauptgestalt dieses Buches und ihrer Nächsten stellt ein großes Fresko dar, daß das tägliche Leben von Menschen zeigt, die einer sozialen Schicht angehören, die es heute nicht mehr gibt. Es ist ein Leben im alten Preußen, im kaiserlichen Deutschland, in der Weimarer Republik und im "Tausendjährigen Reich", geschildert vor dem Hintergrund frappierender historischer Ereignisse, die von großen sozialen Veränderungen begleitet wurden.
(deutsche Übersetzung des polnischen Klappentextes)
W imię lepszych Niemiec
Życie Ruth von Kleist-Retzow
1867-1945
Przełożyli i przypisami opatrzyli
Wanda Tycner i Janusz Tycner
Tytuł oryginału amerykańskiego
Matriarch of Conspiracy
Ruth von Kleist 1867-1945
Tłumaczenie na podstawie wydania niemieckiego
w przekładzie Beate Springmann
Projekt okładki i strony tytułowej Zygmunt Gornowicz
Opracowanie typograficzne Marek Rudowski
Gdańsk 2003
ISBN 83-86181-88-5
und Heinrich v. Kleist - Retzow
Titel der deutschen Ausgabe: Mit dem Mut einer Frau. Ruth von Kleist - Retzow. Matriarchin im Widerstand.
Brendow - Verlag, Moers, 1999
